Φλόμος ή Βερμπάσκο: Ενα φάρμακο στη φύση

Θα το συναντήσετε σε όλη την Ελλάδα, σε χέρσα εδάφη, αναχώματα, ξηρά λιβάδια, χαλάσματα, ερείπια, ανάμεσα σε βράχους και στις άκρες των αγροτικών δρόμων. Μην το αγνοήσετε...

Στα μέρη μου το ονομάζουν φλόμο, είναι γνωστό επίσης ως βερμπάσκο καθώς ως μελισσαντρό, καλάνθρωπος, γλώσσα, σπλόνος, λαμπάδα του Αγίου Ιωάννη, αγκάθαρος, αλισφακιά, αλεπουκιά, αϊκέρι, ασπίωνας (Αγγλικά: Wooly or common mullein, flannel or velvet plant, Aaron's rod, Adam's flannel, beggar's blanket, beggar's flannel, beggar's stalk, big taper, blanket herb, blanket leaf, bullock's lungwort.

Πρόκειται για αειθαλείς και ημιαειθαλείς, ετήσιες η πολυετείς πόες, που φτάνουν και τα 2m αλλά συνήθως κυμαίνεται από 50 έως 120cm. Ο βλαστός είναι χνουδωτός με βελούδινα, ωοειδή φύλλα, που αναπτύσσονται σε μορφή ροζέτας. Τα άνθη τους αναπτύσσονται σε ταξιανθίες και είναι κίτρινου χρώματος και ο καρπός είναι ωοειδής κάψα με σπόρους ακανόνιστους. Ευδοκιμεί σε αλκαλικά, στραγγισμένα, μέτρια υγρά εδάφη και ηλιόλουστες θέσεις.

Γνωστό βότανο της αρχαιότητας
Οι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν τη ρίζα του φυτού σε περιπτώσεις αναπνευστικών προβλημάτων, διάρροιας, κράμπας, φλεγμονών των ματιών και ως επουλωτική. Ο Πλίνιος (77 μ.Χ.) αναφέρει πως «τα υποζύγια που δεν υποφέρουν μόνο από βήχα, αλλά και από σπασμένα πλευρά, ανακουφίζονται αν πιουν λίγο από το βότανο αυτό». Στη λαϊκή ιατρική του τόπου μας γνώριζαν τις θεραπευτικές ιδιότητες του φυτού και το χρησιμοποιούσαν κύρια για διαταραχές του αναπνευστικού. Στην Κρήτη το βότανο το ονομάζουμε «μελισσαντρού».

Οι χωρικοί έλεγαν για το φυτό ότι «κλαίει η Μελισσαντρού» γιατί το φυτό έχει την ιδιότητα όταν κτυπήσεις τον βλαστό με ένα ξυλαράκι να ρίχνει τα άνθη του μέσα σε 30 έως 60 δευτερόλεπτα. Τα παιδιά κτυπούσαν το φυτό λέγοντας «Μελισσαντρού, Μελισσαντρού, Μέλισσα κακομοίρα, τον άντρα σου σκοτώσανε και τα παιδιά σου πήραν και συ φορείς τα κίτρινα, βγάλε τα κακομοίρα». Στην Ινδία, φλόμος θεωρείται ως το πιο ισχυρό διασφάλισης κατά τα κακά πνεύματα και μαγεία, και είναι κρεμασμένα πάνω πόρτες, στα παράθυρα και μεταφέρονται σε φακελάκια. Χρησιμοποιείται επίσης για να εξορίσει δαίμονες και αρνητικότητα.

Θεραπευτικές ιδιότητες

Ο φλόμος είναι πολύτιμο βότανο για το βήχα και την καταρροή και ειδικό φάρμακο για την τραχειίτιδα και την βρογχίτιδα. Τα φύλλα και τα άνθη μπορούν να χρησιμοποιηθούν σαν έγχυμα για να μειώσουν το σχηματισμό της βλέννας και να διεγείρουν την αποβολή φλέγματος με το βήχα. Ο φλόμος συνδυάζεται καλά με άλλα αποχρεμπτικά βότανα όπως το βηχάνι (Tussilago farfala) και το θυμάρι (Thymus Vulgaris).
Απαλειφόμενος εξωτερικά ο φλόμος είναι μαλακτικός και πολύ καλό επουλωτικό για τις πληγές.
Τα άνθη του μουσκεύονται σε λάδι ελιάς και χρησιμοποιείτε στις λοιμώξεις των αυτιών, των αδένων και τις αιμορροΐδες.
Εσωτερικώς σαν έγχυμα και εξωτερικώς με λάδι στους τραυματισμένους ή πρησμένους αδένες. Για τη μαστίτιδα εσωτερικώς σαν έγχυμα και εξωτερικώς με λάδι. Λειτουργεί ως αποχρεμπτικό, μαλακτικό, ήπιο διουρητικό, ήπιο ηρεμιστικό και επουλωτικό.  Δρα θετικά επίσης σε παθήσεις του εντερικού σωλήνα και των ουροφόρων οδών.
Για εξωτερική χρήση έγχυση εν ψυχρώ του βοτάνου σε ελαιόλαδο είναι εξαιρετικό για να καταπραΰνει και θεραπεύσει κάθε φλεγμένουσα επιφάνεια στην επιφάνεια του δέρματος.
Το αφέψημα των φύλλων βοηθά εξωτερικά σε πλύσεις για περιπτώσεις διάρροιας και δυσεντερίας, για επαλείψεις εγκαυμάτων, κνησμών ή λειχήνων, ενώ το ίδιο αφέψημα είναι καθαρτικό, υπακτικό. Τονώνει και καθαρίζει τα μάτια και κατευνάζει τις φλεγμονές των βλεφάρων.

Αν και βασικά χρησιμοποιούμε φύλλα και άνθη, οι ρίζες δεν έχουν λίγες ιδιότητες. Οι ρίζες τεμαχισμένες και ξεραμένες γίνονται πολύ καλό διουρητικό αφέψημα, το οποίο είναι εξ ίσου αποτελεσματικό κατά των παθήσεων του στήθους, κατά του βήχα και κατά της υπερβολικής βλέννας, των φλεγμονών του στόματος και του λάρυγγα.
Στην ομοιοπαθητική το χρησιμοποιούν για τους ίδιους λόγους που αναφέραμε καθώς επίσης και για τα παιδιά που συνεχίζουν να έχουν νυκτερινή ενούρηση όταν μεγαλώνουν.



Παρασκευή και δοσολογία
Παρασκευάζεται ως έγχυμα. Ρίχνουμε ένα φλιτζάνι βραστό νερό σε μία με δύο κουταλιές του τσαγιού ξηρά φύλλα ή άνθη και το αφήνουμε σκεπασμένο για 10 έως 15 λεπτά. Το ρόφημα το πίνουμε τρεις φορές την ημέρα.

Σε βάμμα η δοσολογία είναι από 1 έως 4 ml τρεις φορές την ημέρα.

Σε κατάπλασμα (με γάλα) τα φύλλα χρησιμοποιούνται κατά των πόνων από αιμορροΐδες και κατά των εξωτερικών φλεγμονών (καλόγερων, εξανθήματα κ.α.)

Σε γαργαρισμούς σε συνδυασμό με ξύδι ή μέλι για στηθικά νοσήματα και παθήσεις του λαιμού.

Σε ίδιες ποσότητες με το φασκόμηλο μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε στο μπάνιο για την αντιμετώπιση των ρευματισμών.
Πηγές: ellinikabaharika.gr, ftiaxno.gr
Φωτό: pangaia-natura.blogspot.gr
* Αξίζει να υπενθυμίσουμε πως τα βότανα δεν αντικαθιστούν τα φάρμακα και είναι καλό για τη σωστή χρήση τους να συμβουλεύεστε τον γιατρό σας.